Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku Dzidziusiu, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań kolegów bohater umiera z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy.

reżyseria: Andrzej Munk
występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski,
                    Leon Niemczyk, Wojciech Siemion
Polska 1957, 78 min, od lat 15