Mosart - Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim

Wystawy

Niech świeci. Wokół fotograficznego archiwum VEHA

[English and Belarusian version below]

Otwarcie: 2.06.2023, 18:00
Wystawa czynna do 10.09.2023

Kate Ngan Wa Ao
Rozalina Busel
Olga Anna Markowska
Lesia Pczołka
Katarzyna Sienkiewicz

Kuratorka: Vera Zalutskaya

Punktem wyjścia dla wystawy jest zainicjowane w 2017 roku przez Lesię Pczołkę archiwum VEHA - jedna z najważniejszych inicjatyw dotyczących opieki nad białoruskim dziedzictwem wizualnym. Projekt polega na zbieraniu oraz katalogowaniu amatorskiej i rodzinnej fotografii, dokumentującej różne aspekty życia społecznego od momentu pojawienia się tego medium na terenie dzisiejszej Białorusi. Dotychczasowymi tematami tej kolekcji były: ujęcia rodzinne na tle samotkanych dywanów, kompozycje weselne i pogrzebowe oraz wizerunki ludzi na tle lasu. Każdy z tematów został zaprezentowany w osobnej książce, uzupełnionej o teksty badawcze. VEHA, poprzez zbieranie, badanie i upowszechnianie wizualnego archiwum społecznego, za swój główny cel obiera zachowywanie śladów historii białoruskiej codzienności. W kontekście działań białoruskiego państwa oraz instytucji publicznych, często intencjonalnie lub poprzez brak odpowiednich zasobów zacierających czy wręcz niszczących ślady lokalnej kultury, inicjatywę VEHA można śmiało uznać za przejaw zarówno aktywizmu kulturowego, jak i obywatelskiego.
Do udziału w wystawie zaproszone zostały artystki pochodzące z Białorusi, Polski oraz Makau. Większość z prezentowanych prac została stworzona specjalnie na okazję wystawy. Pochodząca z Podlasia Olga Anna Markowska skupia się na kwestii dotyczącej relacji człowieka z lasem, między innymi przetwarzając poświęcone naturze białoruskie pieśni ludowe na współczesną kompozycję muzyczną. Katarzyna Sienkiewicz, należąca do mniejszości białoruskiej odsłania historię własnej rodziny, powiązaną z tkactwem (tkaczkami były obydwie babcie malarki) i kulturą białoruską. Pochodząca z Makau Kate Ngan Wa Ao odnosi się do specyficznego sposobu widzenia historii z terenów, znajdujących się “pomiędzy” różnymi, często przemocowymi, mocarstwami i kulturami (cecha wspólna dla Białorusi i Makau). Rozalina Busel jest autorką poetyckiej instalacji, łączącej w sobie kluczowe atrybuty ludzkiego życia i śmierci, która unaocznia związek pomiędzy wybranymi tematami archiwum VEHA. Lesia Pczołka, pomysłodawczyni i założycielka inicjatywy, stworzyła kilka prac łączących tematy wszystkich odsłon archiwum. Odnoszą się one do skomplikowanych, często sprzecznych elementów charakterystycznych dla białoruskiej kultury, nie dających sprowadzić się do monolitycznego zestawu znaków i symboli narodowych.
Tytuł wystawy „Niech świeci” został zaczerpnięty z fragmentu wiersza „Żyć” Łarysy Hienijusz (1910-1983), białoruskiej poetki i polityczki emigracyjnej, żyjącej w czasie, z którego pochodzi większość fotografii w archiwum VEHA. Jej rozumienie życia wiąże się z najprostszymi zagadnieniami: przynależnością do ziemi, lasów, sadów, więzią międzypokoleniową, pamięcią, domem, a także wiarą w lepsze jutro. Są to tematy, które często odnajdziemy w prywatnych zbiorach rodzinnych zawierających w sobie pojedyncze historie. Zebrane do większego zbioru, takiego jak archiwum VEHA, tworzą historię kraju. Historia ta prezentuje się w swojej oddolnej odsłonie, pozbawionej wielkich narracji, znanych nazwisk i powszechnie celebrowanych dat. Pozwala to na szczegółowe uchwycenie przejawów lokalnego środowiska naturalnego i kulturowego poprzez prezentację najbardziej uniwersalnych elementów ludzkiego życia.

Archiwum VEHA: https://www.instagram.com/veha.archive/

Olga Anna Markowska jest polską interdyscyplinarną artystką i muzykiem, która w swojej twórczości porusza tematykę tożsamości, pamięci miejsc oraz relacji człowieka z naturą. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Jej prace prezentowane były na wystawach w kraju i za granicą.
https://www.olgamarkowska.com/olgaannamarkowska

Rozalina Busel jest artystką wizualną pochodzącą z Białorusi. Zajmuje się ceramika, tworzy także instalacje, prace dźwiękowe, wideo, fotografię, teksty i inne. Absolwentka Białoruskiej Państwowej Akademii Sztuk Pięknych. Eksploruje tematy granic i ograniczeń, wrażeń dotykowych i percepcji słuchowej. Uczestniсa międzynarodowych wystaw, sympozjów, plenerów i programów.
https://www.instagram.com/rozalina_busel/

Kate Ngan Wa Ao (Kate Samozwaniec), pochodzi z Makau, mieszkała na Tajwanie, w Stanach Zjednoczonych i różnych krajach Europy. Ukończyła studia magisterskie z fotografii na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Jej prace często są inspirowane wspomnieniami z dzieciństwa, rolami płci, feminizmem, tożsamością rasową, konfliktami człowieka z naturą. Brała udział w wystawach m.in. w Polsce, Grecji, Francji, Słowacji, Tajwanie i Makau.
https://katenganwaao.cargo.site/

Katarzyna Sienkiewicz - absolwentka Malarstwa na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie. Jej prace są inspirowane tradycyjnym tkactwem i ornamentem białoruskim. Prezentowała swoje malarstwo podczas licznych wystaw zbiorowych i indywidualnych połączonych z wieczorami poetyckimi. Zajmuje się również instalacją, intermediami i sztuką społecznie zaangażowaną.
kasiasienkiewicz.wixsite.com/works

Lesia Pczołka jest białoruską artystką i aktywistką, która wykorzystuje w swojej twórczości techniki fotograficzne, wideo oraz praktyki partycypacyjne. Artystka pochyla się nad zagadnieniami związanymi z pamięcią, tożsamością i życiem codziennym. W 2017 roku Pczołka stworzyła niezależną inicjatywę społeczno-kulturalną VEHA, zajmującą się zbieraniem i katalogowaniem amatorskich zdjęć archiwalnych.
lesia-p.com

Vera Zalutskaya – kuratorka sztuki współczesnej, redaktorka magazynu Blok. Zainteresowana głównie sztuką Europy Środkowo i Południowo Wschodniej w kontekście studiów postkolonialnych. Absolwentka Europejskiego Humanistycznego Uniwersytetu w Wilnie i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jest prezeską Fundacji GESSEL dla Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Fundacji GESSEL dla Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki.

Хай ззяе. Вакол фатаграфічнага архіва VEHA

Мастачкі: Кейт Нган Ва Ао, Разаліна Бусел, Ольга Анна Маркоўска, Леся Пчолка, Катажына Сянкевіч
Куратарка: Вера Залуцкая
Працягласць выставы: 2.06–10.09.2023

Адпраўны пункт выставы — архіў VEHA, праект, распачаты Лесяй Пчолкай у 2017 годзе. Гэта адна з найважнейшых ініцыятыў па захаванні беларускай візуальнай спадчыны. Праект заключаецца ў зборы і каталагізацыі аматарскіх і сямейных фотаздымкаў, якія дакументуюць розныя аспекты грамадскага жыцця з моманту з'яўлення гэтага медыума на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Да гэтага часу сярод тэм калекцыі былі сямейныя здымкі на фоне саматканых дываноў, вясельныя і пахавальныя кампазіцыі, а таксама выявы людзей на фоне лесу. Кожная з тэм увасобленая ў асобнай кнізе, якая ўтрымлівае таксама даследчыя тэксты. Збіраючы, вывучаючы і распаўсюджваючы візуальны сацыяльны архіў, VEHA імкнецца захаваць сляды гісторыі беларускай штодзённасці. У кантэксце дзейнасці беларускай дзяржавы і дзяржаўных інстытутаў, якія часта (наўмысна або з-за адсутнасці адпаведных рэсурсаў) размываюць або цалкам знішчаюць сляды мясцовай культуры, праект VEHA можна смела разглядаць як праяву не толькі культурнай, але і грамадзянскай актыўнасці.

Да ўдзелу ў выставе запрошаныя мастачкі з Польшчы, Беларусі і Макаа. Большую частку прадстаўленых работ яны стварылі спецыяльна для выставы. Ольга Анна Маркоўска, родам з польскага Падляшша, засяроджваецца на тэме адносін чалавека з лесам, у тым ліку на перапрацоўцы беларускіх народных песень, прысвечаных прыродзе, у сучасныя музычныя кампазіцыі. Катажына Сянкевіч, якая належыць да беларускай меншасці ў Польшчы, раскрывае гісторыю сваёй сям'і, звязаную з ткацтвам (ткачыхамі былі абедзве бабулі мастачкі) і беларускай культурай. Ураджэнка Макаа Кейт Нган Ва Ао распавядае аб асаблівым спосабе бачання гісторыі з тэрыторый, размешчаных «на сутыкненні» розных, часта гвалтоўных сіл і культур (рыса, што аб'ядноўвае Беларусь і Макаа). Разаліна Бусел — аўтарка паэтычнай інсталяцыі, якая спалучае ў сабе ключавыя атрыбуты чалавечага жыцця і смерці і ў якой прасочваецца сувязь паміж асобнымі тэмамі архіва VEHA. Ініцыятарка і заснавальніца праекта Леся Пчолка стварыла некалькі работ, якія аб'ядноўваюць тэмы ўсіх раздзелаў архіва. Яны адсылаюць да складаных, часта супярэчлівых элементаў, характэрных для беларускай культуры, якія немагчыма звесці да маналітнага набору нацыянальных знакаў і сімвалаў.

Назва выставы «Хай ззяе» ўзятая з урыўка верша «Жыць» Ларысы Геніюш (1910–1983), беларускай паэткі-эмігранткі і палітычнай дзяячкі, якая жыла ў той час, які адлюстроўвае большасць фатаграфій архіва VEHA. Яе разуменне жыцця прасякнутае найпрасцейшымі пытаннямі: прыналежнасцю да зямлі, лясоў, садоў, сувяззю пакаленняў, памяццю, домам, а таксама верай у лепшае заўтра. Гэта тэмы, якія часта трапляюцца ў прыватных сямейных калекцыях, дзе адлюстраваныя асобныя гісторыі. Сабраныя ў вялікую калекцыю, напрыклад, архіў VEHA, яны ўтвараюць гісторыю краіны. Гэтая гісторыя паўстае ў версіі простых людзей, пазбаўленай грандыёзных апавяданняў, вядомых імён і дат, якія паўсюдна адзначаюць. Гэта дазваляе дэталёва захаваць праявы мясцовага прыроднага і культурнага асяроддзя шляхам прадстаўлення найбольш універсальных элементаў чалавечага жыцця.

Архіў VEHA: https://www.instagram.com/veha.archive/

На выставе можна купіць друкаваныя выданні архіва VEHA.

Let It Shine. Beyond VEHA Photographic Archive

Artists: Kate Ngan Wa Ao, Rozalina Busel, Olga Anna Markowska, Lesia Pcholka, Katarzyna Sienkiewicz
Curator: Vera Zalutskaya
Duration of the exhibition: 2.06–10.09.2023

The central point of the exhibition is the VEHA archive, founded in 2017 by Lesia Pcholka and remaining one of the most important initiatives for the preservation of the Belarusian visual heritage. The project involves the collection and cataloguing of amateur and family photographs, documenting various aspects of social life since the advent of this medium in contemporary Belarus. The themes of the collection so far have included family shots in front of home-woven carpets, wedding and funeral compositions, and images of people against a forest backdrop. A separate book with photographs and research texts has been produced for each theme. By collecting, researching and disseminating a visual social archive, VEHA aims to preserve the traces of the history of everyday life in Belarus. Given that the Belarusian state and public institutions often erase or even destroy remains of local culture, either deliberately or due to a lack of resources, the VEHA project can be seen as a manifestation of both cultural and civic activism.
Artists from Belarus, Poland and Macau were invited to participate in the exhibition. Most of the presented works were created specifically for the show. Olga Anna Markowska, who comes from the Podlasie region, focuses on the relationship between the human and the forest, including by transforming Belarusian folk songs dedicated to nature into contemporary musical compositions. Katarzyna Sienkiewicz, being part of the Belarusian minority in Poland, reveals her own family history, which is linked to weaving (both of her grandmothers were weavers) and Belarusian culture. Originally from Macau, Kate Ngan Wa Ao refers to a specific way of looking at history that is emblematic of areas that lie ‘in-between’ different, often violent, powers and cultures (a feature shared by Belarus and Macau). Rozalina Busel is the author of a poetic installation that combines key attributes of human life and death and visualises the connection between selected themes of the VEHA archive. Lesia Pcholka, the originator and founder of the initiative, has created several works linking the themes of all the archive’s sections. They refer to the complex, often contradictory elements characteristic of Belarusian culture, which cannot be reduced to a monolithic set of national signs and symbols.
The title of the exhibition "Let it Shine" is taken from a fragment of the poem ‘To Live’ by Larysa Heniyush (1910–1983), a Belarusian poet and émigré politician who lived in the time featured in most of the photographs from the VEHA archive. Her understanding of life centres around the simplest of issues: attachment to Mother Earth, forests and gardens; intergenerational bonds, memory, home, and hopes for the best. These are themes that are often found in private family collections containing individual histories. They form a national history when gathered into a larger collection, such as the VEHA archive. This history is presented in its grassroots form, devoid of grand narratives, well-known names and widely celebrated dates. This allows for a detailed grasp of the manifestations of the local natural and cultural environment through the presentation of the most universal elements of human life.

VEHA archive: https://www.instagram.com/veha.archive/

VEHA archive publications are available for purchase at the exhibition.

Niech świeci. Wokół fotograficznego archiwum VEHA - plakat wystawy

Książki archiwum VEHA

Od lewej: Katarzyna Sienkiewicz, Pole buraków, 60 x 90, technika własna, 2023; Katarzyna Sienkiewicz, Dawidek w kuchni babci Luby, 25 x 30, technika własna, 2023

Katarzyna Sienkiewicz, widok wystawy

Katarzyna Sienkiewicz, Babcia Halina Woroniecka z ciocią Dorotą, mamą Ireną i wujkiem Mirkiem na kilimie, technika własna, 20 x 30 cm, 2023

Kate Ngan Wa Ao, Żaden kolor nie jest dobry, wideo, obiekt, 2023

Kate Ngan Wa Ao, Dotykające się dłonie, wydruk na gipsie, 2023

Widok wystawy

Lesia Pczołka, Roadsite Sites, fine arts print, 7 zdjęć 50 x 80 cm, 2020

Lesia Pczołka, Spróbujcie odczytać moje kamienie, instalacja, 2023

Lesia Pczołka, Roadsite Sites, fine arts print, 7 zdjęć 50 x 80 cm, 2020

Olga Anna Markowska, Bez tytułu, utwór muzyczny, woal bawełniany z nadrukiem, 500 x 130 cm, 2023

Widok wystawy

Rozalina Busel, Pokój Medytacyjny II, obiekt / rama aluminiowa, tekstylia, 180 x 70 x 180 cm, 2023

Widok wystawy

Katarzyna Sienkiewicz, Portret weselny rodziców - Ireny i Mirosława Sienkiewiczów, na tle tkaniny babci Haliny Woronieckiej, 50 x 70 cm, technika własna, 2023

Katarzyna Sienkiewicz, widok wystawy

Katarzyna Sienkiewicz, Pogrzeb wujka Mirka, 70 x 70 cm, technika własna, 2023

Katarzyna Sienkiewicz, Portret weselny rodziców - Ireny i Mirosława Sienkiewiczów, na tle tkaniny babci Haliny Woronieckiej, 50 x 70 cm, technika własna, 2023

Kate Ngan Wa Ao, Żaden kolor nie jest dobry, wideo, obiekt, 2023

Kate Ngan Wa Ao, Dotykające się dłonie, wydruk na gipsie, 2023

Lesia Pczołka, Spróbujcie odczytać moje kamienie, instalacja, 2023

Widok wystawy

Olga Anna Markowska, Bez tytułu, utwór muzyczny, woal bawełniany z nadrukiem, 500 x 130 cm, 2023

Rozalina Busel, Pokój Medytacyjny II, obiekt / rama aluminiowa, tekstylia, 180 x 70 x 180 cm, 2023

Widok wystawy

Książki archiwum VEHA

Katarzyna Sienkiewicz, widok wystawy

Od lewej: Katarzyna Sienkiewicz, Czarne róże, 90 x 60 cm, technika własna, 2023 Katarzyna Sienkiewicz, Ziemia przodków, 90 x 60 cm, technika własna, 2023