Marek Sobczyk
WOKÓŁ SŁOWA ATEIZM
17.12.2016 - 22.01.2017
MAREK SOBCZYK
Malarz, akcjoner, projektant graficzny, teoretyk sztuki, pedagog. Urodzony 30 listopada 1955 w Warszawie, współtwórca Manifestu Kina Grawitacyjnego (wraz z Mateuszem Falkowskim), wydawca (MAMMAL). Studiował w warszawskiej ASP (1975-80).
Studiował malarstwo w latach 1975-1980 w pracowni Stefana Gierowskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W obrazach z cyklu dyplomowego, ich kolorystyce i nastroju, przekazał brzydotę i tandetę życia w blokowisku, a szerzej – w Polsce czasów realnego socjalizmu (realizuje: od 1979 projekt "Badania Mózgu w Polsce"). Spotkało się to z cenzorską ingerencją władz uczelni. W początku lat 80. malował abstrakcyjne, wielobarwne kompozycje złożone z powtarzalnych elementów bądź uproszczonych, syntetycznych kształtów naturalnych. W 1983 związał się z Gruppą, uczestnicząc w niemal wszystkich jej wystąpieniach, współredagując też jej pismo "Oj dobrze już", w którym zamieszczał liczne teksty teoretyczne. W początku lat 80. malował obrazy nawiązujące do stanu wojennego (Gandzia, 1983), podejmując też charakterystyczną dla tego czasu i kręgu tematykę "indiańską" jako aktualną metaforę. W 1983 namalował (wspólnie z Ryszardem Woźniakiem) dwa kolosalne "papiery"; kolejne cztery, których współautorem był Jarosław Modzelewski, powstały w końcu 1984 podczas ich wspólnego pobytu na stypendium w Niemczech Zachodnich.
Od połowy lat 80. Sobczyk malował ekspresyjne kompozycje figuralne o bogatej kolorystyce i fakturze malarskiej. Odznaczały się kumulacją w jednym obrazie rozmaitych wątków treściowych, odniesień i symboli. W kompozycjach podejmujących wątki religijne dochodziło do zaskakujących zbitek znaczeniowych i aktualizacji (np. Biczowanie Chrystusa z 1988 z oprawcą w obozowym pasiaku). Po 1989 malarstwo Sobczyka, pozostając figuratywnym, stawało się dekoracyjne i ornamentalne - często w ten sposób przemalowywał swe stare obrazy, nadając im nowy formalny "kostium" (np. Boże Narodzenie z 1987). Od 1989 prowadzi projekt Szkoła sztuki (do 2000 z Jarosławem Modzelewskim). Od 1990 roku zajmuje się projektowaniem graficznym i typografią (1990-2004) z Piotrem Młodożeńcem w spółce Zafryki). W latach 90. tworzył kompozycje oparte na celowo ograniczonym zasobie motywów, które – również w tytułach – zdradzają zainteresowanie artysty grą znaczeń (BÓG SKRĘCA, 1992, Polonia Bolonia Dysleksja, 2000). W latach 1994-1998 wspólnie z Jarosławem Modzelewskim namalował dwie nowe serie wspólnych obrazów (wystawione w Centrum Sztuki Współczesnej w 1998). Zaproponował ideę i współopracował książkę Andrzej Wróblewski nieznany (1993), opublikował Kurs abstrakcji, (1996); Kurs sublimacji (2006 po rocznym cyklu wykładów w warszawskiej Zachęcie). Od 1999 roku realizuje projekt "Seksreligiapolityka", od 1998 roku projekt "Tabela: Co? Kto? – Czym? Kim?". Od 2008 tworzy projekt "Pomniki dyskursów", od 2009 projekt "Wokół słowa 'ateizm'", od 2012 realizuje projekt filmowy "Wisława" (z Mateuszem Falkowskim). W ostatnich latach dużo uwagi poświęca działaniom "sytuującym" czynności artystyczne – " Sztuka jest pierwsza".
Poza malarstwem artysta tworzy instalacje i obiekty przestrzenne. Pisze teksty teoretyczne i literackie. W 1997 wyszła jego książka pt. "Uproszczenie sztuki", wydana przez Galerię Zderzak, z którą artysta współpracuje od lat 80. Zajmuje się też grafiką wydawniczą i reklamową, od 1991 współpracując z Piotrem Młodożeńcem w spółce autorskiej Zafryki. W latach 1991-1996 wspólnie z Jarosławem Modzelewskim prowadził prywatną Szkołę Sztuki w Warszawie.
Oczywiście tylko w mojej ocenie pojawiło się dużo perspektyw, z których zagadnienie „wokół” daje się dostrzec, liczba perspektyw wystarczająca, by sformułowanie „wokół słowa ateizm” miało sens. Z tych graficznych kompozycji zacząłem rozrysowywać obrazy, właśnie proporcje boków, wymiary, piony, poziomy, wielkości, relacje, co na czym, co pod czym, figura na tle, tło na figurze, mikro-kulminacje i wreszcie – ostateczne! – konkluzje. Ostatecznie mam sześćdziesiąt rozrysowanych obrazów, a w tym momencie czterdzieści siedem namalowanych i skończonych. To, co na obrazie, to najczęściej przeróbki, weryfikujące rodzaj zaangażowania autora pierwotnego komunikatu, a tu znani i nieznani, rozpoznani i nierozpoznani* (zapewne zaangażowanie niezbędne, by jakiś komunikat chcieć umieścić w Internecie**). Z kolei mój sposób szukania był całkowicie dowolny, od pojedynczych słów „kobieta”, „kościół”, poprzez kilka słów „feminizm kościół”, „nagi pastor”, „ciało społeczność”, „skandal w świątyni”, „Femen protest”, „flaga Salafitów”, „USA 2016 wybory”, „Am Flag”, „white bison rhino” itd. Znowu zbieranie, patrzenie na pojawiające się perspektywy, przerabianie: coś mi się wydało istotne, coś innego powszechne, potoczne czy potoczyste, zastanawiające, coś mi się wydało niewystarczająco śmieszne, coś może ważne, coś ujmujące, coś szczere, albo naiwne, albo fałszywe, albo konieczne, albo w coś wątpiłem, albo coś mnie martwiło, nadal przejmuje, boli, daje energię, cieszy itd. Ostatecznie jednak nic z tego nie prowadzi do konkluzji, a nawet jeżeli, to do tego miejsca konkluzji (wreszcie ostatecznej!), od którego zaczyna się marzenie.
* Cała lista: słowo; słowo „wokół”; wokół słowa; „ateizm"”; Annie Leibovitz; The Beatles; Sarah Lucas; Artur Żmijewski; Naked Pastor; Andrzej Wajda / Andrzej Wajda; Gruzja / Grecja; katastrofa w Smoleńsku; White nad Brown Mr and Mrs Brown in Church; Jezus; Charlie Hebdo; Małgorzata Sadowska; Rebecca Cohen; Onet.pl; Barack Obama (Duchobama); Victor Frankenstein / Mary Shelley; Tadeusz Trepkowski / Plakat: Nie!; Mateusz Falkowski / Klaus Thewelait Warum Schüler töten; Adolf Franz Karl Viktor Maria Loos / willa Müllera; Kapłan / Nacjonalista / pl.; Orle Pióro / Szaman Indian Pima / Jan Paweł II; Heinrich Himmler / Das eugenische Projekt; Albert Einstein / Twórcy i realizatorzy projektu Manhattan; Sarah Kendzior / Hilary Clinton / Donald Trump; Elvis Presley / Pies Nipper – maskotka wytwórni płytowej / His Master Voice; Targowa 15, 03–727 Warszawa; Kryształ-Dziewictwo-Niepokalanie; Dolly Parton / owca Dolly / Profesor Wilmut.
** Na forach dyskusyjnych Mózg-Onet, portalach gazet, Pintereście, Facebooku, Twitterze, Instagramie, You Tub(i)e, w znakach komunikacji wizualnej czy gdziekolwiek; słowa w paru językach, emotikony, zdjęcia, rysunki, nigdy za dużo, niezbyt dociekliwie, zawsze czy lekko, czy w miarę.
Kurator wystawy
Gustaw Nawrocki